พันธุ์ไม้หายาก จันทน์หอม

ต้นจัน หรือจันโอ ยังทำหน้าที่แทนต้นจันทน์หอม คือนิยมนำเนื้อไม้ไปทำเป็นดอกไม้จันในงานศพแทนไม้จันทร์หอมที่หา
ยาก ราคาแพง ต้นจันจึงเป็นสัญลักษณ์ของการจากกัน ทำให้ไม่นิยมนำไปปลูกในบ้าน ปัจจุบันไม้จันกลายเป็นเป็นไม้หายาก
เพราะมีการนำมาใช้ในงานศพกันมาก ทางกรมป่าไม้ได้จัดให้เป็นไม้อยู่ในภาวะใกล้จะสูญพันธุ์

ไม้จันเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่โตช้า เปลือกต้นสีน้ำตาลอมดำ ใบเดี่ยว ดอกขนาดเล็ก สีขาวหรือเหลือง ผลกลมเมื่อ
สุก สีเหลืองรสหวาน ผลมีกลิ่นหอม และมีรสฝาด ต้องคลึงผลให้ช้ำ รสฝาดจึงจะหายไป นิยมกินเป็นผลไม้สด ผลสุกรับ
ประทานได้ หรือนำไปแปรรูปเป็นของหวาน คนอีสานนิยมนำลูกดิบมาใช้ทำส้มตำใส่มะเขือขื่น ลูกจันสุก รสแซ่บ และถ้าบ่ม
ลูกให้สุกดีๆ งอมๆ เอามาทำน้ำกะทิลูกจัน กินกับข้าวเหนียวมูน หอม อร่อยมาก

จากฐานข้อมูลของคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวไว้ว่าไม้จันในตำรายาไทยและยาพื้นบ้านใช้แก่นและ
เนื้อไม้ รสขมหวาน บำรุงประสาท บำรุงกำลัง บำรุงผิว บำรุงเนื้อหนังให้สดชื่น แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไข้ตัวร้อน แก้ตับ
ปอดและดีพิการ แก้เหงื่อตกหนัก ขับพยาธิ แก่นผสมรวมกับสมุนไพรอื่น ต้มน้ำดื่ม แก้ไข้ ผลแก่ รสฝาดหวาน แก้อาการ
นอนไม่หลับ กระวนกระวาย ท้องเสีย บำรุงประสาท เป็นยาบำรุงกำลัง ส่วนฐานข้อมูลของสวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนาง
เจ้าสิริกิติ์ที่อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ กล่าวว่าไม้จันมีสรรพคุณ แก้ไข้ บำรุงเลือดลม แก้ร้อนในกระหายน้ำ บำรุงประสาท
แก้เหงื่อตกหนัก ตับปอดพิการ ขับพยาธิ แก้สะอึก แก้ท้องเสีย แก้ไข้กำเดา คนในชนบทอดีตใช้ผลช่วยแก้อาการนอนไม่
หลับ กระสับกระส่าย เนื้อไม้มีรสขมปนหวาน เป็นยาบำรุงประสาท แก้ร้อนใน แก้ไข้ ขับพยาธิ แก่นใช้ต้มรวมกับสมุนไพรอื่น
ใช้เป็นยาแก้ไข้

ขอขอบคุณที่มามูลนิธิสุขภาพไทย