สมุนไพร ข้าวเย็นใต้
ชื่ออื่น : ยาหัว (เลย,นครพนม), หัวยาข้าวเย็น (เพชรบูรณ์), ยาหัวข้อ (ภาคเหนือ), หัวยาจีนปักษ์ใต้ (ภาคใต้), ข้าวเย็นโคกขาว, เสียนฝูหลิง และ ควางเถียวป๋าเชี่ย (จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Smilax glabra Wall.ex Roxb.
ชื่อวงศ์ : SMILACACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
ข้าวเย็นใต้ เป็นเถาไม้เลื้อยที่ลำต้นมีสีน้ำตาลเข้มโดยมีเหง้าหรือหัวอยู่ใต้ดินลักษณะกลมหรือแบนหรือเป็นก้อนและรูปร่างไม่แน่นอน ผิวไม่เรียบพบก้อนแข็งนูนขึ้นแยกเป็นแขนงสั้นๆ ความกว้างประมาณ 2-5 ซม. และความยาว 5-22 ซม. ผิวมีสีน้ำตาลเหลืองหรือสีเทาน้ำตาล ตามบริเวณผิวจะพบส่วนที่เป็นหลุมลึกและนูนขึ้นมีรากฝอยขึ้นบริเวณที่เป็นหลุม มักพบปมของรากฝอยที่งอกจากผิวเหง้า และมีรอยแยกแตกเป็นร่องๆ เนื้อมีสีขาวอมเหลือง
ใบข้าวเย็นใต้ เป็นใบเดี่ยวสีเขียวออกเรียงสลับ ปลายใบบางแหลม โคนใบโค้งมน ขนาดกว้าง 2.5-5 ซม. และยาว 5-14 ซม. ผิวใบมันและมีเส้นมองเห็นได้ชัดเจนตามยาว 3 เส้น ส่วนหลังใบมีผงเหมือนแป้ง ก้านใบสั้น
ดอกข้าวเย็นใต้ มีสีเหลืองอมเขียวออกเป็นช่อตามง่ามใบโดยในแต่ละช่อจะมีดอก 10-20 ดอกและมีขนาดเล็ก กลีบดอกมี 6 กลีบ กลีบดอกยาวประมาณ 2.5-3 มม. ก้านดอกยาวประมาณ 4-15 มม.
ผลข้าวเย็นใต้ ลักษณะเป็นรูปทรงกลมที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางอยู่ประมาณ 6-7 มม. ผลอ่อนจะมีสีเขียวและเมื่อแก่จะกลายเป็นสีแดงดำ
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, หัว, ใบ, ดอก และ ผล
สรรพคุณข้าวเย็นใต้ :
หัว แก้มะเร็ง แก้เส้นพิการ น้ำเหลืองเสีย แก้กามโรค แก้แผลฝีเปื่อยพุพอง แก้อัมพาต แก้ประดง แก้คุดทะราด แก้ผื่นคัน แก้ดับพิษในกระดูก แก้ปัสสาวะ
ราก แก้พุพอง แก้น้ำเหลืองเสีย แก้ปัสสาวะพิการ แก้พยาธิในท้อง
ใบ แก้ปากบวมอักเสบ
ดอก แก้โรคผิวหนัง แก้คุดทะราด
ผล แก้ลมริดสีดวง
ขอบคุณที่มา samunpri.com |